نافله‌های شبانه‌روز

---

‌نمازهای مستحبی نمازهایی هستند که مسلمانان برای کسب ثواب بیشتر و نزدیک تر شدن به خداوند و دوری از شیطان بجا می آورند. نمازهای نافله از نمازهای مستحبی هستند که به آنها نوافل هم گفته می شود. از مهمترین نمازهای مستحبی، نافله های شبانه‌روزی هستند که به آنها نوافل یومیه می‌گویند.

۱ - اقسام نمازهای مستحبی

---

نمازهای مستحب زیادند و به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱. نوافل.
۲. سایر نمازهای مستحب.

۱.۱ - نافله‌های روزانه

۱. نافله نماز صبح، قبل از نماز صبح، ۲ رکعت.
۲. نافله نماز ظهر، قبل از نماز ظهر، ۸ رکعت.
۳. نافله نماز عصر، قبل از نماز عصر، ۸ رکعت.
۴. نافله نماز مغرب، بعد از نماز مغرب، ۴ رکعت.
۵. نافله نماز عشاء، بعد از نماز عشاء، ۲ رکعت.
و «در روز جمعه چهار رکعت به نافله‌های ظهر و عصر افزوده شده و بیست رکعت می‌شود.»

۱.۱.۱ - وقت نوافل یومیه

امام خمینی در خصوص وقت نوافل می‌فرماید: وقت وتیره تا وقت صاحب آن (یعنی نماز عشا) می‌باشد. و دو رکعت برای نماز صبح قبل از آن و وقت این دو رکعت از فجر اول (سپیده کاذب) است و تا موقعی که به‌اندازه خواندن نماز صبح به طلوع سرخی مانده باشد ادامه دارد و جایز است با نماز شب قبل از طلوع فجر اول (سپیده کاذب) ولو در نصف شب خوانده شود و حتی بعید نیست که وقت نافله نماز صبح بعد از گذشتن مقدار وقت خواندن نماز شب از نیمه‌شب باشد، و لیکن احتیاط (مستحب) آن است که قبل از فجر اول خوانده نشود مگر آنکه با نماز شب خوانده شود. وقت نافله ظهر از اول ظهر تا موقعی است که سایه شاخص به‌اندازه یک ذراع - یعنی دو هفتم شاخص - شود و وقت نافله عصر تا موقعی است که سایه شاخص به‌اندازه دو ذراع یعنی چهار هفتم شاخص شود که اگر به این حد رسید باید نماز واجب مقدم شود.
در روز جمعه خواندن نافله‌های ظهر و عصر پیش از آنکه ظهر شود اشکال ندارد، ولی در غیر جمعه، جایز نبودن انجام آن قبل از ظهر، خالی از قوت نیست و اگر بداند که نمی‌تواند آن‌ها را در وقت خودشان به جا آورد، بنابر احتیاط (واجب) باید به‌قصدد رجاء بیاورد.

۱.۲ - نافله‌های شب

۱. هشت رکعت نماز شب.
۲. دو رکعت نماز شفع.
۳. یک رکعت نماز و‌تر.
بنابراین تعداد نافله‌ها ۳۴ رکعت، دو برابر تعداد فرایض است.
بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله‌های شبانه روز بیشتر سفارش شده است.

۱.۲.۱ - وقت نافله‌های شب

و وقت نافله شب از نصف شب تا سپیده صادق است و سحر افضل از بقیه است و سحر تمام ثلث آخر شب است و بافضیلت‌ترین قسمت آن، زمانی است که نزدیک به سپیده صادق باشد و افضل از آن، آن است که (یازده رکعت بر تمام‌وقت نافله شب) پخش شود، چنان که روش پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چنین بود.
و مسافر و جوانی که خوف آن را دارد که نماز شب را در وقتش نتواند بخواند، می‌توانند نافله شب را قبل از نصف شب بخوانند، بلکه هرکسی که دارای عذر باشد - مانند پیر و کسی که ترس از سرما یا احتلام دارد - می‌تواند قبل از نصف شب آن را بخواند. و سزاوار است که این افراد نیّت تعجیل نمایند نه ادا.

۱.۳ - احکام نوافل شبانه‌روز

۱- نماز وتر با نماز شفع بافضیلت‌ترین قسمت نماز شب است و نافله نماز صبح از وتر و شفع، افضل است. و اکتفای به نماز شفع و وتر بلکه در تنگی وقت به‌خصوص نماز وتر جایز است، ولی خواندن تنها نماز وتر در غیر تنگی وقت باید به‌قصد رجاء باشد.
۲- در مسافرتی که موجب قصر است، هشت رکعت نافله ظهر و هشت رکعت عصر ساقط می‌شود ولی بقیه نوافل باقی می‌ماند. و احتیاط (مستحب) آن است که وتیره به‌قصد رجاء خوانده شود.
۳- بنابر اقوی نماز غفیله مستحب است و جزء نوافل یومیه نیست‌.
۴- نشسته خواندن نوافل یومیه رواتب و غیر آن‌ها - حتی در حال اختیار - جایز است، لیکن بهتر آن است که در چنین حالی (در حال اختیار) هر دو رکعت نماز نشسته، یک رکعت حساب شود، حتی در نماز وتر، بنابراین نماز وتر را نشسته دو بار و هر بار یک رکعت می‌خواند.

۲ - پانویس

---